ADIGANG, ADIGUNG, ADIGUNA

SERAT WULANGREH
Anggitan : Ingkang Sinuwun Sri Pakubuwana IV
Gambuh.

7.
Iku upamanipun,
aja ngandelaken sira iku,
suteng nata iya sapa ingkang wani,
iku ambege wong digung,
ing wusana dadi asor.

(Iku mau upamane, aja kowe ngendelake yen putrane ratu, sapa sing bakal wani. Mangkono mau ambege wong digung, wekasan dadi asor).

Tegese tembung :

andel = percaya, ngandelaken = mercaya, njagakake ,
andel-andel = sing dipercaya, sing dijagakake, gegedhug, senapati.
ora ngandel = ora percaya.
suteng = suta + ing = anake.
nata = ratu, narendra, narpati, naradipati, katong.
ambeg = ambek, watak, nduweni bebuden.
ambeg darma = welasan, seneng tetulung.
ambeg siya = awatak siya marang.
ambeg sura = kendel banget
ambeg wani = kendel.kumendel.
ambeg welas = welasan

8.
Adiguna puniku,
ngandelaken kapinteranipun,
samubarang kabisan dipun dheweki,
sapa pinter kaya ingsun,
tuging prana ora injoh.

(Adiguna iku ngandelake kapinterane. Samubarang kapinteran ora ana sing madhani, ora ana sing pinter kajaba aku, tekaning endhon ora bisa )

Tegese tembung :

kabisan = kapinteran.
ingsun = aku, ingong, ingwang.
tug = ketug, tutug, tekan
prana = 1. ati, pangrasa 2. ambekan, napas, dayaning urip.

9.
Ambeg adigang iku,
ngandelaken ing kasuranipun,
para tantang candhala anyenyampahi,
tineneman nora pecus,
satemah dadi geguyon.

(Ambeg adigang iku ngandelake kuwanene, seneng kekerengan, ala bebudene lan seneng nacad. Bareng ditemeni ora bisa, wusanane dadi geguyon).

Tegese tembung :

kasuranipun = ka + sura + ipun = kuwanene.
para tantang = seneng kekerengan, seneng tukaran.
candhala = nistha , ala kalakuwane
nyampahi = moyoki, maoni, maido, nacad
tinemenan = ditemeni
ora pecus = ora bisa.
satemah = wasanane, tundhone.

10.
Dene katelu iku,
si kidang suka ing patinipun,
pan si gajah alena patinireki,
si ula ing patinipun,
ngandelken upase mandos.

(Dene telu-telune iku, si kidang kasukan sing njalari patine, si gajah patine jalaran kurang pangati-atine, si ula patine jalarane ngandelake wisane sing mandi).

Tegese tembung :

suka = seneng. suka parisuka = seneng-seneng. kasukan = kasenengan
lena = 1. kurang weweka, nemahi bebaya amarga katalompen 2. ilang, mati.
patinireki = pati + ira + iki
mandos = mandi (mandos = kanggo nyundhukake guru lagu kudu o )

11.
Katelu nora patut,
yen tiniru mapan dadi luput,
titikane wong anom kurang wewadi,
bungah akeh wong anggunggung,
wekasane kajalomprong.

(Katelune mau ora pantes, yen ditiru malah luput, tengerane wong anom iku kurang bisa nyimpen wewadi. Rumangsa seneng yen akeh wong ngalem (nggunggung), wekasane malah kesasar )

Tegese tembung :

mapan = milih papan, manggon, manggon ing papan prayoga, maton banget.
titikane = tetenger, ciri-ciri.
titikan = apa-apa sing kanggo tandha bukti barang sing ilang.
ketitik = kaweruhan, konangan.
wewadi = kang sejati, kang penting (perlu), dikeker, ora diwedharake marang liyan.
anggunggung = ngalem sing keladuk, ngompak, ngonggrong.
kajalomprong = keblasuk, kesasar, kapusan.

Ana candhake ...