Besalen saka tembung basa Jawa Kuna gusali. Yaiku papan panggonan
nyambut gawe para pandhe. Dene pandhe yaiku wong sing pegaweyane nggawe pacul, arit,
bendho, lading, lan liya-liyane, utawa barang-barang (piranti) saka wesi.
Pandhe kang misuwur yaiku mpu Gandring sing nggawe keris pesenane Ken Angrok kang
kanggo mrajaya Tunggul Ametung. Jalaran
sote mpu Gandring, keris gaweyane bakal mateni ratu cacah pitu. Ing tembung saiki wong sing pegaweyane nggawe
keris diarani empu. Ing basa Jawa Kuna empu nduweni teges : wong kang pinunjul ,
ahli, utawa pujangga.
Sarana kanggo anjangsana ing antarane para pangudi basa, para guru, lan para siswa
Selasa, 22 Januari 2013
Senin, 21 Januari 2013
CANDRASANGKALA (10)
CANDRA SENGKALA KANG TINEMU ING BUKU PARARATON.
- Pamalayu lan patumapel (tekaning prajurit saka Malayu lan prastawa Tumapel ) i çaka “Resi-Sanga-Samadhi”, 1197 (1275 M)
- Jaya Katong madeg ratu ing Daha i çaka “Naga-Muka-Dara-Tunggal”, 1198 (1276 M).
- Raden Wijaya madeg dadi ratu ing taun Çaka “Rasa Rupa Dwi Çitangsu” 1216 (1294 M)
- Raden Wijaya ajejuluk Çri Kertarajasa. seda disarekake ing Antapura, ing taun Çaka 1157 ( 1235 M)
- Kraman Ranggalawe ing taun Çaka “Kuda Bhumi Paksaning Wong” 1217 (1295 M)
- Jayanagara seda ing taun Çaka “Api-api Tangan Tunggal” 1233 (1311 M). :
- Patine Juru Demung ing taun Çaka “Arta Guna Paksa Wong” 1235 (1313 M)
- Semi diprajaya ing soring wit randhu ing taun Çaka “Nora Weda Paksa Wong” 1240 (1318 M)
- Kraman Kuti ing taun Çaka “Bhasmi Bhuta Nangani Ratu” 1250 (1328 M)
- Bhreng Kahuripan madeg dadi ratu i çaka “Çunya-Wisaya-Paksa-Bhumi, 1250 (1328 M ).
- Prastawa Sadeng ing taun Çaka “Kaya Bhuta Non Daging” 1253 (1331 M )
- Perang Bubat ing taun Çaka “Sanga Turangga Paksa Wani” 1279 (1357 M)
- Upacara paçraddhan agung ing taun Çaka “Pat Ula Ro Tunggal” 1284 (1362 M ).
- Sang patih Gajah Mada seda ing taun Çaka “Gagana Muka Matendu” 1290 (1368 M)
- Gajah Enggon madeg dadi patih ing taun Çaka “Guna Sanga Paksaning Wong” 1293 (1371 M).
- Nuli ana gunung anyar ing taun Çaka “Naga Leng Karnaning Wong” 1298 (1376 M ) .
- Guntur pamadhasih ing taun Çaka “Resi Çunya Guna Tunggal” 1307 (1385 M )
- Bhre Tumapel seda, disarekake ing Çunyalaya taun Çaka” Matangga Sunya Kayeku” 1308 (1386 M)
- Bhra Parameçwara Pamotan seda ing taun Çaka “Gagana Rupa Nahut Wulan” 1310 (1388 M )
- Bhre Hyang Wekasing Suka seda ing taun Çaka “Medini Rupa Rameku” 1311 (1389 M )
- Guntur (longsor, banjir ) ing wuku Prangbakat ing taun Çaka “Mukaning Wong Kaya Naga” (?) 1317 (1395 M) .
- Gajah Enggon mati ing taun Çaka “Çunya Paksa Kaya Janma” 1320 (1398 M)
- Bhra Hyang Wekasing Suka seda ing Indrabhawana ing taun Çaka “Janma Netragni Çitangsu” 1321 (1399 M )
- Bhre Wirabhumi diprajaya digawa menyang Majapahit, disarekake ing Lung, dharmabhiseka ing Goriçapura ing taun Çaka “Naga Loro Nahut Wulan “ 1328 (1406 M).
- Patih Gajah Maguri seda ing taun Çaka 1332 (1410 M) .
- Guntur ( banjir , longsor) ing wuku Julung pujut, ing taun Çaka “Kaya Weda Gunaning Wong” 1343 (1421 M)
- Gajah Lembana seda ing taun Çaka “Pawanagni Kaya Bhumi” 1335 (1413 M )
- Palantaran agung ing taun Çaka “Liman Kaya Ngambah Lemah” 1338 (1416 M)
- Pahilan agung ing taun Çaka “Naga Yuga Nahut Wong” 1348 (1426 M)
- Bhra prabhu stri (Ratu Ayu ) seda ing taun Çaka “Rupa Nilagni Çitangsu” 1351 (1429 M)
- Gusti Kanaka seda ing taun Çaka “Paksa Wihat Gunaning Wong” 1363 (1441 M)
- Raden Gajah diprajaya bhre Wirabhumi ing taun Çaka “Bhuta Manah Antelu Tunggal” 1355 (1433 M)
- Bhre Daha madeg ratu ing taun Çaka “Manawa Pancagni Wulan” 1359 (1437 M)
- Bhre Parameswara seda ing Wisnubhawana ing taun Çaka “Nagaganaagni Çitangsu ( Naga Gana Agni Çitangsu ) 1368 (1446 M)
- Bhre prabhu stri seda ing taun Çaka “Nawa Rasagni Çitangsu “ 1369 (1447 M)
- Bhre prabhu seda ing taun Çaka “Bahni Parwata Kayeku “ 1373 (1451 M)
- Bhre Wengker madeg dadi ratu, ajejuluk bhra Hyang Purwawisesa, ing taun Çaka “Brahmana Saptagnyanahut Wulan (?) 1378 (1456 M)
- Guntur ( banjir, longsor ) ing wuku Landhep ing taun Çaka “Pat Ula Telung Wit “ 1384 (1462 M)
- Bhre Daha seda ing taun Çaka “Gana Brahmanagni Tunggal “ 1386 (1464 M)
- Bhra Hyang Purwawisesa seda disarekake ing Puri, ing taun Çaka “Brahmana Nagagni Çitangsu” 1388 (1466 M)
- Bhre Pandan Salas madeg ratu ing taun Çaka “Brahmana Naga Kaya Tunggal” 1388 (1466 M) ,
- Bhre prabhu seda ing Kedaton ing taun Çaka “Kayambara Sagareku “ 1403 (1481 M)
- Pararaton tamat. Telas tinulis ing Icchasada ing Çelapenek, ing taun Çaka ; “Wisaya Guna Bayuning Wong” 1535 (1613 M ).
WATAKING
TEMBUNG KANG ANA ING PARARATON :
Siji = tunggal, dhi, rupa, bumi, wong, sitangsu, ratu, daging, wani,
indhu, iku, medini, janma, lemah, wit, iku,
Loro = dwi, paksa, tangan, nangani, anon, karna, mata, netra,
Telu = api, guna, kaya, nahut, rama, agni,
ngambah, antelu, bahni, telung,
Papat = weda, yuga, pat, sagara,
Lima = arta, buta, wisaya, pawana, nila, manah,
panca, bayu,
Nem = rasa, wihat, gana,
Pitu = resi, kuda, turangga, parwata, sapta,
Wolu = muka, naga, ula, matangga, liman, brahmana,
Sanga = sanga, muka, leng, Manawa, nawa,
Das = nora, bhasmi, sunya, gagana, ambara,
Senin, 14 Januari 2013
PATILASAN KRATON MAJAPAIT (10)
CANDHI BRAHU.
Candhi Brahu mapan ing
Desa Bejijong, Kecamatan Trowulan, Kabupaten Mojokerto. Wewangunan jaman
Majapait ing situs Trowulan lumrahe digawe saka bata kang ditata tanpa nganggo semen
utawa kapur, mung ditata sarana digosok-gosokake. Semono uga Candhi Brahu uga
digawe saka bata. Candhi Brahu madhep ngulon. Ukuran candhi dhuwure 25,7 meter lan ambane 20,7 meter.
Cengkorongane candhi
kapantha dadi telung bagean yaiku sikil, awak candhi, sarta payon. Bagean sikil
dumadi saka wengku (blengker, bingkai) ngisor, tengah, lan ndhuwur. Wengku
kasebut dumadi saka plipit rata, bagean iring gentha lan bagean bunderan sigar. Saka
panaliten para ahli purbakala, yen antarane tatanan bata sing sisih ngisor lan
ing dhuwure mujudakake tatanan kang seje.
Para ahli nduweni panemu yen tatanan
bata mau mujudake tatanan candhi kang digawe ing jaman sadurunge. Ukuran candhi
sing lawas yaiku 17 x 17 meter. Kena dipesthekake tatanan sikil candhi sing
katon saiki mujudake tambahan saka wangunan candhi kang digawe sadurunge jaman Majapait. Sikile Candhi Brahu
dumadi saka rong tumpuk. Emperan (selasar) candhi lan undhak-undhakan candhi
sisih kulon durung dimangerteni kanthi
cetha nganti seprene.
Ukuran Candhi Brahu 10
x 10,5 meter, dhuwure 9,6 meter. Ing jerone candhi ana senthong kang ambane 4 x
4 meter. Nalika mbongkar senthongane candhi, ditemokake sisa areng, sing
sabanjure ditliti dening Pusat Penelitian Badan Tenaga Atom Nasional (BATAN)
Ngayojakarta. Asiling panaliten nuduhake yen miturut pertanggalan radio carbon
, areng ing Candhi Brahu nuduhake wektu antarane taun 1410 nganti 1646.
Payon Candhi Brahu
dhuwure kurang saka 6 meter. Ing sisih kidul wetan ana wujud sigaran bunderan kang dinuga wujud
stupa. Ndeleng wujud sing kaya mangkono kena dipesthekake yen candhi Brahu
kagolong Candhi Budha. Saliyane iku umure Candhi Brahu dinuga luwih tuwa
katandhing candhi-candhi kang ana ing situs Trowulan. Dhasar panduga kasebut
yaiku Prasasti Alasantan kang ditemokake
ora adoh saka Candhi Brahu. Prasasti kasebut saka dhawuh (prentah) Mpu Sindok
taun 861 C utawa 939 M. Salah siji isine prasasti kasebut ana sawijining jeneng
wewangunan suci yaiku waharu utawa warahu. Tembung warahu iku kang dinuga dadi
cikal bakale jeneng Candhi Brahu.
Langganan:
Postingan (Atom)
Pengikut
Pesindhen Manca Negara :
- Chantal Karijosentono : Tresna Kowe
- Winston Echteld : Tresnaku Tresnamu
- Oxford Gamelan Society : Asmaradana
- Karen Elizabeth : Jula-juli Tretek
- Hiromi Kano : Gara-gara 2
- Hiromi Kano : Gara - gara
- Kitsie Emerson
- Hiromi Kano : Sinom Parijatha
- Hiromi Kano : Perkutut Manggung
- Hiromi Kano : Perkutut Manggung
- Hiromi Kano : Bengawan Solo
- Gamelan Switzerland