BALIWERTI

Baliwerti saka tembung balowarti utawa baluwarti tegese beteng utawa tembok beteng. Pancene ing kono biyen dadi dalem katumenggungan kang diubengi tembok utawa baluwarti. Mula kampung kono diarani kampung Temenggungan.

Sadurunge ana gemeente ana Surabaya kabawah bupati kang nduweni pangkat Tumenggung. Tumenggung Surabaya kang kaloka yaiku Tumenggung Jayengrana utawa Tumenggung Jangrana.

Saka gambar kar taun 1866 bisa diweruhi yen ing Temenggungan diliwati kali cilik pecahane Kalimas. Saka Kalimas mlebu kampung Gemblongan (saiki dalan Genteng Kali) mlebu dalan Praban . Ing kono kali pecah maneh, sing mili ngulon ngliwati Kranggan, Tembok, Kalibutuh banjur menyang Asem Rawa. Sing menggok ngalor ngliwati Kranggan sisih wetan,  Bubutan , Maspati, menggok ngulon tumuju menyang Asem Rawa. Kali iku diarani kali Dupa (Doepo).  Tilas kali mau dadi dalan mula ing kono dalane amba-amba. Kali diurug dadi dalan, kaline mung kari aran. 

Dalan Baliwerti wis suwe dadi punjere barang-barang keramik utawa alat-alat bangunan. Ana ing menjila ing dalan Baliwerti mau yaiku anane toko winih utawa bibit tanduran wiwit biyen nganti saiki. Sadawane dalan Baliwerti ya mung toko siji ndhil iku sing dodol winih tanduran. Yen panjenengan ngersakake winih kacang, terong, lombok, sawi, kangkung, takaturi tindak mrana.

Ora kalah tuwane, ing salore kampung Temenggungan yaiku kampung Carikan. Ing Carikan iki ana cagar budaya sing kudu dilestarekake yaiku ana ing Carikan Gg IV iki, omah iki biyene gdadi kantor Hoofdbestuur Nahdatoel Oelama (Pengurus Besar NU) nalika jaman perjuangan.