LAIRE KEN ANGROK

Mangkana caritane Ken Angrok.

Duk nalikane didadekake manungsa ana sawijining nom-noman anake randha ing desa Jiput . Uripe sarwa kekurangan. Sanajan mangkono, dheweke  ora gelem nyambut gawe , sing dilakoni  saben dina  mung ngabotohan, samubarang penggaweyan ala  dilakoni. Maling, main, minum  madat madon dilakoni. Yen  entek dhuwite banjur nyolong barang duweke  tanggane .  Adoh saka panggawe becik . Adoh saka bebener. Wis pedhot karo apa sing dikersakake hyang Sukma. Saben dina sing dilakoni mung gawe rerusuh,   pegaweane nyenyolong, apus-apus marang tangga teparone.  Mula tangga teparone akeh sing ora seneng, suwe – suwe  dheweke ora krasan urip  ing desa Jiput. Dheweke banjur lunga saka desane , ngungsi menyang desa Bulalak.

Nalika samana tetuwaning  wong Bulalak  yaiku mpu Tapawangkeng lagi ngedegake  gapura . Gapura gedhe minangka lawang mlebu menyang asramane.   Ing sawijing wengi mpu Tapawangkeng ngimpi manawa gapura mau  kudu disajeni. Kang kanggo sesajen awujud  wedhus bang.

Mpu Tapawangkeng banget susahe mikirake sesajen kang dijaluk dening sing mbaureksa desa kono. Wedhus bang dudu sabaene wedhus, nanging wedhus kang arupa manungsa.

Ing satengahe putheking pikire ana nom-noman anake randha saka Jiput mau kandha marang mpu Tapawangkeng yen dheweke sanggup  minangka banten pangawene gapura, minangka panebusing dosane. Dheweke kepingin ngowahi kalakuwan ala sing saben dina dilakoni. Dheweke nduweni angen-angen-angen mbesuk yen mati bisa mulih menyang  kahyangangane bathara Wisnu lan bisa tumimbal lair dadi manungsa kang luwih sampurna.  Iku kang  arep dilakoni. 

Temenan , apa sing dikarepake mau dipangestoni dening mpu Tapawangkeng. Sawise dheweke mati kang minangka bantene mpu Tapawangkeng , sukmane mabur menyang Kahyangane bathara Wisnu. Mulya ing pintung mandhala.  Karasa, cidra apa kang dilakoni mau, dheweke nitis (tumimbal lair ) ing wetaning gunung  Kawi. 

Nalika samana bhatara Brahma lagi mider jagat milang-miling golek manungsa kang bisa dadi marganing peputra ing alam donya.

Ana penganten anyar. Sing lanang jenenge Gajahpara dene sing wadon jenenge Ken Endok. Panguripane saka tetanen. Sadina-dinane  Gajahpara nyambut gawe ana ing tegal., macul mluku nggaru sawahe. Ora mulih-mulih saka sawah yen durung ngarepake srengenge angslup .

Ing  sawijining dina Ken Endok ngirim sega kanggo sarapane kaki Gajahpara lan minangka pangan ing mengko awan. Arane sawah anggone ngirim sega ken Endok yaiku ing Ayuga, dene desane Ken Endok dhewe ana ing Pangkur.

Bathara Brahma tumurun menyang  bumi, Ken Endok banjur sinanggama dening bathara Brahma.  Anggone sanggama ana ing Tegal lalateng. Sawise asanggama bathara Brahma mekas : “Aja sira asanggama kalawan lakinira. Jalaran yen nganti sira sanggama kalayan lakinira bakal mati lakinira. Putraningsun bakal kacampuran wiji saka lakinira. Putraningsun mengko jenengana Ken Angrok. Putraningsun mengko kang bakal muter bumi Jawa.”  Ora suwe bathara Brahma banjur ilang. Ken Endok nutugake laku menyang tegalan.

Sawise ketemu karo bojone Ken Endok banjur kandha : “Kakang Gajahpara, kawruhana , aku mentas wae sinanggama dening dewa kang ora katon ing Tegal lalateng. Welinge marang aku, aja turu kalawan bojomu maneh. Bojomu bakal mati yen meksa turu kalawan sira. Jalaran campur marang putrane.”

Gajahpara banjur mulih. Tekan ing omah Ken Endok banjur diajak turu arep sinanggama maneh. Nanging Ken Endok ora gelem nuruti karepe Gajahpara.  Ken Endok kandha: “Kakang Gajahpara, wis putus samene wae anggonku omah-omah kalawan  kowe. Aku wedi marang welinge dewa. Jalaran ora kena kumpul karo kowe.”

Celathune Gajahpara: “Nini, kowe iki kena apa. Apa kowe sawijining wong wadon palanyahan ora  gelem kumpul karo bojomu ? Aku uga ora kabotan yen pegatan karo kowe jalaran kowe isih seneng ambebarang. Donya kang saka kowe bali menyang kowe, dene kang saka aku bali marang aku maneh.”

Sawise mangkono, Ken Endok bali menyang Pangkur ing lor kali dene Gajahpara bali menyang Campara ing kidul kali. Durung ganep sepasar anggone pegatan, Gajahpara mati.

Wong-wong padha alok: “Mendah panase bocah kang jero weteng iku. Durung suwe pegatane wong tuwane lanang lan wadon, saiki wong tuwane lanang mati.”

Wekasan wis genep leking bocah, lair lanang. Bayi lanang mau diselehake ing pabajangan dening Ken Endok.

Ing sawijining wengi, ana maling aran Lembong lagi kesasar ing pabajangan, weruh ana soroting lampu kang padhang banget.  Lembong banjur marani prenahe sorot padhang mau. Krungu  ana bocah nangis. Ki Lembong kaget, pranyata kang nyorot padhang mau yaiku bocah bayi kang  lagi nangis iku. Bayi mau banjur dijupuk, diemban,  banjur digawa mulih menyang omahe. Diaku anak dening  Ki Lembong.

Liya dina, Ken Endok krungu yen Ki Lembong ngaku duwe anak. Marang kancane Ki Lembong kang aweh kabar mau, jarene  bayi mau anggone nemu ing pabajangan . Bayi kang mencorong ing tengah wengi.

Ken Endok nuli mara menyang omahe Ki Lembong. Sawise ketemu, pranyata bayi mau temen-temen anake. Celathune Ken Endok marang Lembong: “Yen kowe ora weruh sapa satemene bayi iku, bayi iku anakku.  Yen kowe kepingin weruh kepriye  kawitane, aku sinanggama dening bathara Brahma. Mula aja kosiya-siya bocah iki, mulyakna  bocah iku, paribasane mbok loro bapa siji kanggone bocah iku.”

Kaki Lembong karo bojone, sangsaya banget tresnane marang bocah iku. Menyang endi wae tansah digawa, ora bisa pisah karo Ki Lembong.

Sangsaya suwe, Ken Angrok sangsaya gedhe. Wayahe bocah bisa angon, Ken Angrok manggon  urip bali menyang ing Pangkur.

Entek omah lan pomahane Ken Endok lan Ki Lembong ditotohake dening Ken Angrok.

Wekasane Ken Angrok angon ing papan pangonan ing Lebak, angon kebo sepasang. Ora antara suwe kebo sing dingon mau ilang. Kebo sapasang mau nduweni pengaji 8000 kepeng. Jalaran kelangan kebo saben dina Ken Endok lan Ki Lembong tansah nyrengeni  Ken Angrok: “ Lah kaki Angrok, aku dak nunggu pisan, nanging kowe aja lunga, aku nunggu kowe pisan ing papan pangonan ing Lebak.”

Wekasane Ken Angrok lunga , bapake lan mboke lelorone kari ing Camparan lan ing Pangkur. Tumuli Ken Angrok oncat saka Pangkur ngungsi menyang  Kapundhungan. Ing kono ora ana wong welas marang dheweke. 

Ana sawi jining botoh saji saka Karuman, jenenge Bango Samparan. Dheweke kalah anggone ngabotohan. Nanging dheweke ora gelem mbayar, amarga dhuwite wis entek. Bango Samparan bingung. Dheweke oncat nglungani anggone ngabotohan arep golek dhuwit kanggone nyaur utange. Sing dituju Rabutjalu kepingin nenepi ana ing kono. Sawise nenepi ing Rabutjalu dheweke krungu ana swara saka langit: “He Bango samparan, ana putraningsun kang bakal nglunasi utangira. Arane Ken Angrok. Golekana.  Mula saiki enggal balia menyang ing Karuman! ”

Sanalika iku uga Bango Samparan bali menyang Karuman. Anggone mlaku sawengi natas ora leren- leren.  Ora direwes petenging wengi lan rumpiling dalan. Dhewek ora bakal gelem leren yen durung teka ing Karuman lan durung ketemu karo Ken Angrok.   

Bener, t eka  ing Karuman dheweke ketemu karo sawijining bocah. Bareng ditakoni, ngaku yen jenenge Ken Angrok. Ken Angrok banjur digawa mulih menyang omahe diaku anak dening Ki Bango Samparan.

Esuke Ken Angrok diajak lunga ngabotohan dening Ki Bango Samparan. Dheweke ketemu karo wong kang biyasane diajak ngabotohan. Banjur ditantang, diajak ngabotohan maneh .

Gelising crita, ing dina iku Ki Bango Samparan menang anggone  ngabotohan. Pulih kalahe Ki Bango Samparan lan bisa nyauri utang-utange kang wus kawuri.

Temen wangsiting dewa, Ki  Bango Samparan nuli mulih, Ken Angrok diajak bali mulih menyang omahe.

Jombang, 5 Januari 2013.