WONG JAWA ENGGONE SEMU

Manut kapustakan Jawa, jare wong Jawa iku enggoning semu. Tegese enggone semu : gampang ngertine marang pasemoning liyan, sanadyan ta ora dikandhani utawa dipituturi apa kang lagi dikandhut ing atine (karepe) liyan, wis bisa ngerteni. Bisa krasa.

Upamane, nalika kita mara dhayoh marang tepungan kita, tanpa kabar luwih dhisik. Nalika kita teka ing omahe kono, wong kang duwe omah nuju dandan apik. Iku, kita kudu wis mangerteni yen kang duwe omah mau arep lunga, embuh menyang endi. Yen mangkono si dhayoh banjur kudu duwe rasa pangrasa dhewe, yen ora kena ngganggu kamardikane sing duwe omah mau. Yaiku kita kudu kaniyatan kita maradhayoh utawa sanajan lungguh, iya mung saperlune bae. Kaya mangkono tuladhane wong ngerti ing semu.

Weruh wong ulate padhang , bisa ngerti yen wongmau nuju nemahi kabungahan. Kepethuk wong lagi suntrut, ngerti yen lagi nandhang susah, dadi iya aja diajak sesembranan.

Apa pangalembana “Jawa enggone semu” iku nganti saiki tumindak kanthi becik?

Terus terang bae, yen kita wani mawas dhiri, saiki ora angger wong kena diparabi mengkono mau. Tandha yektine, ing masyarakat saiki ora kurang-kurang pangresulane wong-wong kang bekah-bekuh dene ketanggor wong kang ora weruh ing panarima, kang mblubud, kang ngapusi, kang rai gedheg, kang slura-sluru, lan sapanunggalane.

Sawijining ibu mentas bae menehi pitulungan derma marang nom-noman kang jare perlu banget kanggo kabutuhaning uripe. Bareng wis dipitulungi, ndadak nom-noman mau ora nganggo kandha “terima kasih” ora barang.

Pengalaman nalika lelungan menyang Jakarta numpak sepur, ana sawijining setasiun ana penumpang anyar, yaiku wong wadon kang nggendhong anake isih bayi ora oleh papan lungguh , marga nalika samono penumpange pancen kebak banget. Hawane panas, si bayi mau nangis, marga saka kepepet lan saka suk-sukan.

Ing sandhinge ibu kang nggendhong bayi mau, ana priya papat kang lungguh ing bangku. Saka pangirane mengko rak salah siji saka wong papat mau bakal gelem menehi papan lungguh marang wanita mau, supaya anake ora rewel, tur iya pantes banget ngiras ngajeni wanita. Nanging kabeh priya mau mung kandheg mangerti thok bae, ora tumindak tetulung.

Ing wulang tata-krama kang becik, sabisa-bisa kita nulung marang wong kang kasusahan, kang ringkih lan kang mbutuhake pitulungan. Nanging prakteke ing saiki : arang kang tinemu kang mangkono mau.

Mula saka iku, yen pancen kita nyata kita enggone semu, becike semune wong liya mau ora mung dingerteni bae, nanging ditanggapi, murih bisa laras karo lakuning kasusilan. Gek apa perlune kita ngerti marang semu, nanging ora nuduhake kawigaten kita? Apa paedahe ngerti marang rasaning atine liyan, nanging mung meneng lan nonton bae, ora aweh pitulungan, apese nuduhake perhatian?

Padha miwitana nindakake apa kang kacetha becik, lan kang laras marang tata krama kita. Supaya sebutan “Wong Jawa enggone semu” mau ora mung kandheg ana ing tetembungan bae, ora mung kandheg ana ing umpak-umpakan bae, nanging tumindak, ana ing praktek, maedahi marang bebrayan.

Kajaba iku iya banjur bisa ngangkat drajading kasusilaning bangsa.

Dipethik saka : Tata Krama, Imam Supardi, 1953.

.