SITUS PAGER UKIR PANARAGA (PONOROGO)

Situs Pager Ukir mapan ing tengahing alas Perhutani, desa Pager Ukir, cam Sampung kab Panaraga (Ponorogo). Saka kutha kecamatan Sampung dohe kira-kira 9 km. Antarane Taji karo Pager Ukir 21 km. Dadi yen dilakoni nganggo laku sikil kira-kira 4 – 5  jam. Ukuran wong mlaku jaman biyen (menyang pasar) sajam kira-kira 5 km.

Ing situs iki tinemu watu gedhe kang ana tulisane kuna. Wujude aksara kalebu jinis aksara kwadrat. Aksara kwadrat iki dianggo ing jaman kraton Kedhiri. Apa tulisan iki ditulis ing jaman Kedhiri ? Saliyane aksara kwadrat ana uga tulisan kang cakrik Taji.

Aksara iki seje banget karo aksara kang ana ing prasasti Taji. Prasasti Taji nduweni angka taun 823 Çaka utawa 901 M. Prasasti Taji nyebutake asmane ratu yaiku Sri Maharaja Watukara Dyah Balitung. Antarane prasasti Taji lan tulisan angka mau kaceke ana 233 taun.

Ing watu Pager Ukir iki ana tulisan angka (diwaca saka ngisor) unine 1056 utawa 1065, sebabe angka 5 lan angka 6 ditulis jejer. Endi sing diwaca dhisik 5 apa 6 ? Yen diwaca saka kiwa dhisik ateges taun 1056 Ç utawa 1134 Masehi, lamun diwaca saka tengen dadi 1065 Ç utawa 1143 M. Apa ora bisa diwaca saka dhuwur ? Yen diwaca saka dhuwur dadi angka 5601 utawa 6501, wis mesthi wae angka mau banjur ora nduweni teges.

Ing taun 1056 Ç utawa 1134 M kang madeg dadi ratu ing Kedhiri yaiku Sri Maharaja Bhameswara (1117 M) , nanging yen taun 1065 Ç utawa 1143 M sing madeg ratu Sri Maharaja Jayabhaya (1135 M – 1157 M). Dadi cetha yen tulisan mau ditulis ing jaman Kedhiri.

Perlu dikawuningani, miturut warga ing sakiwa tengene kono ana crita kang misuwur yen papan ing kono dadi papan playune Airlangga nalika ana kedadean Mahapralaya ing taun 909 Ç utawa 1007 M.  Kutharaja Medhang kobar digempur dening prajurit Wura-wari. Dharmawangsa Teguh nemahi pralaya ing kedadaean kasebut, dene Airlangga keplayu nganti teka alas Wanagiri.

Kedadean Mahapralaya yen ditandhing karo tulisan mau kacek 127 taun.

Saliyane tulisan ing watu gedhe ana ing papan sacedhake kono uga ana tulisan kang unine “HYANG MWAKTA” (asil anggone maca mas Aang Nugroho Pambudi) dene tegese asmane kang ngembani padhepokan kono. Dadi ing kono biyen dadi asramaning pandhita kang nduweni asma mau.

Saliyane iku, miturut katrangan kang tinulis ing prasasti Taji, wis ana sesambungan antarane Taji lan Sampung, kaya kang katulis ing prasasti, “nikanaŋ rāma i sampun tanda rakryan  masawuńan masamuha mangigal …” kang tegese sesepuh ing Sampung, para tanda lan rakryan padha adon-adon (mengadakan persabungan), bebarengan mbeksa …

Kanthi katrangan kasebut kena dipesthekake yen ing Sampung rikalane jaman iku wis dadi padhukuhan utawa padesan kang reja. Banjur kepriye sesambungane karo lelakone Airlangga ?

Kang dadi pitakonan maneh, kena ngapa ing Pager Ukir ora ditemokake bata -- kang lumrahe bata kuna – kaya tinemu ing Taji yen ing kono nyata-nyata tilas padhepokan utawa asrama ?

Nyumanggakaken .

Sumber:

https://www.youtube.com/watch?v=S3kZ6EoaVLE&pbjreload=10