PANAMBANG AN.

Trap-trapane panambang AN.

1.      Tembung lingga kang wanda pungkasan arupa wanda sigeg (konsonan, suku tertutup) yen oleh panambang AN, trap-trapane bares wae, tuladha:

a.       goreng + an = gorengan.

b.      wayang + an = wayangan

c.       gunung + an = gunungan.

d.      gambar + an = gambaran.

e.       saring + an = saringan.

2.      Tembung lingga kang wanda pungkasan arupa wanda sigeg, lumrahe kaucapake miring. Swara miring mau bakal owah dadi swara jejeg maneh, tuladha: sabun + an = sabunan. Wanda “bun” kaucapake nganggo swara U miring. Yen tembung mau kawuwuhan panambang AN, bali dadi swara  U jejeg maneh. Samono uga :

a.       sarung + an = sarungan

b.      kalung + an = kalungan.

c.       parut + an = parutan

d.      jaluk + an = jalukan.

e.       rembug + an = rembugan.

3.      Tembung lingga kang wanda pungkasan arupa wanda sigeg kang nduweni swara I miring, yen kawuwuhan panambang AN bali dadi swara I jejeg maneh, tuladha:

a.       bathik + an = bathikan.

b.      jarit + an = jaritan.

c.       garis + an = garisan.

d.      sampir + an = sampiran.

e.       tulis + an = tulisan.

4.      Tembung lingga kang wanda pungkasan arupa wanda sigeg kang nduweni swara O miring, yen kawuwuhan panambang AN bali dadi swara O jejeg maneh, tuladha:

a.       kodhok + an = kodhokan.

b.      bolong + an = bolongan.

c.       semprot + an = semprotan.

d.      gendhong + an = gendhongan.

e.       boyong + an = boyongan.

5.      Tembung lingga kang wanda pungkasan arupa wanda sigeg kang nduweni swara E miring, yen kawuwuhan panambang AN bali dadi swara E jejeg maneh, tuladha :

a.       bebek + an = bebekan.

b.      penek + an = penekan.

c.       kerek + an = kerekan.

d.      golek + an = golekan.

e.       suwek + an = suwekan.

6.      Tembung lingga kang wanda pungkasan arupa wanda sigeg kang nduweni swara A miring, yen kawuwuhan panambang AN, tetep ora owah, tuladha:

a.       jaran + an = jaranan.

b.      dalan + an = dalanan.

c.       babad + an = babadan

d.      jangan + an = janganan.

e.       macan + an = macanan.

7.      Tembung lingga kang wanda pungkasan arupa wanda menga (vocal), wanda menga mau luluh, lan swarane owah dadi swara miring, tuladha:

a.       bali + an = balen.

b.      dadi + an = daden.

c.       prau + an = praon.

d.      laku + an = lakon.

e.       bodho + an = bodhon

8.      Ana sawetara tembung lingga kang wanda pungkasan awujud wanda menga (vocal), yen kawuwuhan panambang AN , wanda mau ora luluh, tuladha:

a.       jero + an = jeroan.

b.      jago + an = jagoan.

c.       topi + an = topian.

d.      janji + an = janjian.

9.      Ana uga tembung lingga kang wanda pungkasan awujud wanda menga (vocal), yen kawuwuhan panambang AN, tembung mau kawuwuhan konsonan k, tuladha:

a.       badhe + an = badhean > badhekan utawa bedhekan.

b.      dhewe + an = dhewean > dhewekan.

Tegese tembung kang oleh panambang AN.

1.      Tetironing barang utawa entha-enthane barang kang kasebut ing linggane tembung: gunungan, kodhokan, macan-macanan, omah-omahan, jaranan, wong-wongan, anak-anakan, pasaran, manuk-manukan, montor-montoran, golekan,

2.      Nganggo apa kang kasebut ing linggane tembung : sarungan, kalungan, klamben, bebedan, kathokan, gelangan, kuplukan, dhasteran, udheng-udhengan, suwengan, cundhukan, kemulan, andhukan, gelungan, kotangan, slendhangan,

3.      Piranti kanggo apa kang kasebut ing linggane tembung: saringan, ayakan, kukusan, timbangan, meteran, sipatan, sampiran, sempritan, tulupan, kenthongan, ukuran, pikulan,

4.      Panggonan apa kang kasebut ing linggane tembung: krakalan, pandhean, gadhen, kraton (ka + ratu + an), kadipaten, kabupaten, kacamatan, kalurahan, kemantren, kaonderan, pedhen (pa + wedhi + an), pakunjaran, paukuman, mbelehan, paren, sekolahan, gubernuran, pamulangan, paguron, pasuketan,

5.      Oleh-olehane (asile) apa kang disebut ing linggane tembung: bathikan, gambaran, tulisan, gawean, karangan, masakan, sumbangan, olah-olahan,

6.      Genti-genten nindakake apa kang kasebut ing linggane tembung: jotosan, antem-anteman, dugang-dugangan, jambak-jambakan, bedhil-bedhilan, duding-dudingan, jiwit-jiwitan, guyon, salaman, bithen,

7.      Kadunungan watak utawa sipat kaya kang kasebut ing linggane tembung: cugetan, lalen, brangasan, weden, gathekan, getapan, kagetan, mentalan, tegelan, aleman, geleman, isinan,

8.      Gampang kaya kang kasebut ing linggane tembung: tugelan, getasan, mutungan, kalahan,

9.      Mratelakake akeh utawa pirang-pirang kaya kang kasebut ing linggane tembung: puluhan, atusan, ewon, kethen, yutan, milyaran, umbrukan, ombyokan,

10.  Apa-apa kang di kang kasebut ing linggane tembung: tanduran, wacan, rembugan, obrolan, panen,

11.  Mratelakake mangsa, wektu kang ajeg, saben, utawa pendhak kaya kang kasebut ing linggane tembung: dinan, minggon, sasen, taunan, pasaran, selapanan, liburan, bubaran, panen, suntikan,

12.  Kanggo sedhiyan kaya kang kasebut ing linggane tembung: belehan, sewan, silihan,

13.  Nanggap apa kasebut ing linggane tembung: wayangan, kethoprakan, janggrungan, slawatan,  ludrukan, tayuban, reyogan, kentrungan,

14.  Nindakake apa-apa kang kasebut ing linggane tembung: pegatan, balen, cangkrukan, jagongan,

15.  Dolanan apa kang kasebut ing linggane tembung: nekeran, dhelikan, bekelan,

Katrangan :

Swara A jejeg kaya ing tembung lara, kala, sanga.

Swara A miring kaya ing tembung: jaran, papat, kalang.

Swara U jejeg kaya ing tembung: suku, wuku, sungu.

Swara U miring kaya ing tembung: bun, lung, kung.

Swara I jejeg kaya ing tembung: wingi, siji, pipi.

Swara I miring kaya ing tembung: sing, pring, ting.

Swara O jejeg kaya ing tembung: molo, jodho, toko.

Swara O miring kaya ing tembung: kodhok, bobok, bolong.