PAK SASTRA PAJEK

Wis rada suwe pak Sastra dadi rasanane tangga teparo. Manggon ing kutha cilik, beda karo manggon ing kutha gedhe. Saobah mingere wong mesthi di weruhi tangga. Sapari polahe wong dmangerteni dening tangga teparo. Satingkah lakune wong mesthi dadi caturan. Dadi kembang lambene wong sakutha. Dadi pocapan ing antarane warga kono. Ora gedhe ora cilik, ora enom ora tuwa, ora lanang ora wedok, padha ngrembug pak Sastra. Thung elor, ana wong rembugan sing dirembug pak Sastra. Thung kidul, ana wong rasanan sing dirasani mesthi pak Sastra. Thung wetan ana jagongan, sing dijagong mesthi pak Sastra. Thung kulon , ana wong ngomong, sing diomong mesthi pak Sastra. Paribasan wong sajagad kerat sing dadi rembugan ya pak Sastra. Apa sing adadi undherane rembugan ?
Ngerti dirasani kaya mengkono pak Sastra mung meneng bae. Ora obah ora mosik, kaya unine parikan : Kembang turi melok-melok, enake dipangan sore. Ra breduli wong alok-alok, sandhang pangan golek dhewe. Kaya ngono panemune pak Sastra. Rumangsa ora gepok senggol karo tangga, rumangsa ora nate tukar padu karo tangga, lan rumangsa ora nate nglarani atine tangga. Mula atine disabar-sabarake. Esuk, budhal lunga menyang kantor. Sore mulih saka kantor ora nate canthuk lawung karo tangga. Bengi ora nate lunga saka ngomah. Mung mempen ana ngomah bae karo anak lan bojone. Mula omongane wong liya mung dianggep angin, paribasan mlebu kuping tengen metu kuping kiwa. Omongane tangga ya mung dianggep omongan ngayawara.
Jane mono ya rada mangkel. Atine rada njelu. Ora ngerti rekasane wong liya. Ngertine, yen tanggane urip kepenak banjur rasanan. Penganggepe tangga iku bisane mung nacad, bisane mung maido, bisane mung rasan-rasan. Tangga mlarat dirasani, tangga sugih iya dirasani. Tangga kepenak dirasani, ora kepenak dicatur. Saparipolahe tangga mesthi dirasani. Tangga bisa mangan dirasani, ora bisa mangan iya dirasani. Pancene wong ndelok iku, kendele mung alok. Upama dikongkon nglakoni dhewe ora bakal bisa.
Sangsaya maneh ngrungokake kabar saben dina saka televisi. Sing dirembug korupsi, sing gawe gegere wong sa donya Indonesia. Wiwit esuk ceput nganti jam rolas bengi ora ana lerene ngrembug prekara korupsi. Wiwit bayi cempling nganti wong gerang dhaplok sing dirembug ya prekara korupsi. Pancene dina iki Indonesia lagi gonjang-ganjing perkara korupsi. Perkara markus, mafia kasus, mafia peradilan.
Ora mung Indonesia wae, nganti wong manca negara uga sing dirembug prekara korupsi Indonesia. Jarene Indonesia negara sing paling korup sa Asia nomer telu. Bangsa Indonesia ora bisa maju-maju iki jalaran dhuwit negara akeh sing korupsi para pejabat. Indonesia akeh wong mlarat jalaran dhuwite diemplok sing nyekel panguwasa. Korupsi iku prekara sing katon cetha wela-wela, katon genah ngaglah nanging angel dibuktekake.
Ana maneh sing kandha korupsi ning Indonesia wis dadi kabudayan. Korupsi wis mbalung sungsum . Korupsi wis angel dibrantas, jalaran saka mbah-mbahe biyen iya wis korupsi. Pilihan penjabat, nganggo dhuwit, pilihan lurah nganggo dhuwit. Nganti pilihan RT ya nganggo dhuwit. Arep mlebu pegawe kudu nganggo dhuwit. Ya yen dhuwit mau mung sethithik, wong nganti puluhan yuta. Malah-malah nganti atusan yuta.
Akeh wong alok, pejabat kae korupsi , pejabat kuwi korupsi nanging yen dikongkon mbuktekake ora bisa. Prakara korupsi iku prekara sing angel dibuktekake. Pulisi arep mbuktekake ora bisa, jalaran ora ana buktine. Jalaran mesthi ana kong-kalikong antarane pejabat, ngisorane, lan bakul-bakul. Kan kabeh mau bisa disiasati.
Sejene kabar-kabar sing nyesekake ati , kabar liya saka TV banjir bandhang,lemah longsor, kobongan pabrik,kobongan pasar , angin lesus, kacilakan kendharaan, apa kuwi montor pit, montor truk. Ora ana kabar sing bisa gawe tentreming ati. Sing ana mung kabar kang gawe giris sarta mirising ati. Ana kabar liya maneh, prekara tawuran mahasiswa. Mahasiswa kok ya kalah karo tukang becak. Yen tukang becak ana benere utawa lumrah yen tawuran. Jalaran ngendelake otote sing gedhe-gedhe. Yen ana prekara dirampungake sarana okol dudu akal. Mahasiswa iku rak wong pinter. Mesthine nengenake akale. Yen ana prekara ya dirembug nganggo nalar, nganggo akal, ora dirampungake nganggo okol. Kok kalah karo tukang becak. Apa pancen jamane kudu kaya mangkene ?
Kabar sing kaya mangkono iku kanggone pak Sastra ya ora digatekake babar pisan, ora mlebu ati. Sing penting mangan wareg, turu angler, nyandhang cukup, ora duwe utang. Wis. Perkara liya-liya ora direken. Perkara wong alok ya ben, perkara wong nggunem ya men, prekara wong nyatur ya ngen.
Sing dadi aloke wong akeh marang pak Sastra jane diarani sepele, ya sepele. Diarani ora ya ora. Pak Ssatra ki nyambut gawe neng kantor pajek. Diangkat pisanan dadi pegawe negri golongan loro A. Nalika semana uripe ya mung prasaja wae. Nyandhang nganggo ya lumrah. Omah, prabotan, kendharaan ya padha karo masyarakat liyane. Mula ya kena diarani cukup. Ora ana barang sing menjila. Wong-wong uga ngarani yen pak Sastra kalebu pegawe negri sing jujur. Pegawe negri sing taat karo aturan. Lha saiki malik grembyang, salin slaga. Saiki wis diangkat dadi kepala kantor . Baka sethtihik omahe didandani, dibangun modhel kutha gedhe. Ora mung kuwi wae. Omah mau banjur ditumpuk, ditumpuk-tumpuk nganti tumpuk telu. Kathik nganggo dikeramik barang. Keramike gilar-gilar, kinclong-kinclong kena kanggo ngaca. Paribasan laler mencok kepleset.
Kendharaane ya njur ganti, sing maune pit montor elek, swarane ethek-ethek, saiki ganti montor sedhan. Cete nggilap, lungguhane mentul-mentul. Anake sing kuliyah ana Jakarta ditukokake omah dhewe. Jarene timbang ngontrak. Lha yen ngontrak wis pira wae. Mangka urip neng Jakarta kuwi ragade ora sethithik.
Wong-wong ki padha nggumun, ing atase pegawe negri kok bisa kaya ngono. Ing ngendi-ngendi enggon pegawe negri rak padha. Mosok aturan penggajian pegawe negri ora padha. Padha-padha golongane kantor pajek karo kantor liyane rak padha ta ? jarene, krungu-krungu bayare pegawe kantor pajek iku tikel pindho. Golongan telu A pegawe kantor pajek iku bisa nggawa mulih dhuwit nganti wolung yuta. Malah-malah yen lemburane akeh bisa nganti rolas yuta barang. Lha sing digarap iku apa, kok nganti samono akehe. Beda karo tentara. Tugas mbela Negara. Pirang-pirang wulan tugas ana perbatasan. Adoh anak adoh bojo. Toh nyawa mbela ibu pertiwi. Bayare ya mung lumrah bae. Padha karo pegawe-pegawe negri liyane.
Nyandhang nganggone wis salin salaga. Bojone , biasane blanja dhewe menyang pasar mung mlaku bae – jalaran omahe ya ora adoh saka pasar – saiki ora gelem mlaku maneh.
“ Lha ngapa kok mlaku. Montor wae pating njenggunuk ora kanggo. Kanggone apa tuku montor yen ora ditumpaki ?’, ngono kandhane yen ditakoni wong.
Yen wancine arisan RT apa pertemuan PKK mas-masane dienggo kabeh. Gelang kalung pating krempyang. Luwih-luwih yen undhangan jagong bayi, apa jagong manten, kabeh apa duwene dianggo kabeh. Nganti kaya toko mlaku.
Wong iku yen lagi kangggonan bandha donya ya ora kaya wong, yen lagi kerejeken ora salumrahe wong, mubra-mubru blabur madu. Satiba malanganeya sarwa kepenak. Arep mangan enak wis nyepak. Arep tukon-tukon klakon. Arep blanja kari aba. Arep ngapa wong duwe bandha. Nanging yen kasatan donya ya ora kaya salumrahe wong. Paribasan aji godhong jati aking. Mrana mrene mung disempar-sempar ora ana ajine. Disirik wong kaya celeng boloten. Disingkang-singkang kaya asu belang.
“ Pi, papi -saiki yen ngundang bojone wis ora pak maneh – tangga-tangga kuwi lho, Pi, ” omongane bojone mbukani rembug.
“ Ngapa ?,” wangsulane pak Sastra ayem.
“ Tangga-tangga ki nyawang awake dhewe saiki sinis banget. Sajake ewa, piye ta. Jarene papi bisane sugih marga korupsi”, mangkono kandhane sing wedok marang sing lanang. “ Apa maneh saki kabar neng tipi kuwi, saben dina sing disiyarake liyene koprupsi ora ana maneh. Bareng saiki papi diangkat dadi kepala iku lho. Kok nemene tangga-tangga kuwi “.
“ Ya ben”, mangkono wangsulane sing lanang. “Mengko rak meneng-meneng dhewe. Lha ngapa ngladeni omongane wong. Sing penting awaake dhewe bisa mangan wareg, nyandhang cukup omah brukut rak uwis. “
“ Jane ngono papi ki korupsi apa ora se. Aku suwe-suwe grisinen . “ kandhane sing wedok wiwit rada nesu.
“ Lha mami percaya karo aku apa percaya karo tangga ? Mami percaya yen aku korupsi ?” pitakone sing lanang minangka jawaban. “Mami rak ngerti, aku mangkat nyambut gawe isih esuk uthuk-uthuk. Srengenge durung mlethek wis teka kantor. Pegawe liyane isih enak-enak ngorok, ish enak sarapan.Aku wis teka kantor. Aku iki kepala. Aku ndhisiki teka kantor supaya gawean ora kether, pegaweyan ben ndang rampung . Mengko mulih ya mulih nagnti wengi-wengi . Jam sanga ya lagi mulih, karone maneh supaya bisa kanggo anak buah,” kandhane sing lanang kaya wong pidhato.
Pancene mono yen ngrungokake omongane tangga ora bisa turu. Nyambut gawe bener dirasani. Dilokake wong, nyambut gawe neng kantor pajek kok goblog. Jaman saiki rak jaman edan , yen ora ngedan ora keduman. Jamane aji mumpung. Mumpung kuwasa, mesthine mbok ya nggunakake panguwasane. Dadi kepala mesthine bisa ngatur. Pokoke kabeh didum rata rak ya padha meneng. Wong sing gawenene bengak-bengok ki jalaran ora keduman. Lha yen didum rata ora bakal cluluk. Ana tetembungan sing nganti saiki isih diugemi pak Sastra : “dadi kepala kuwi aja galak-galak. Yen galak aja cluthak, yen cluthak aja galak”. Mesthi slamete.
Pancene pak Sastra anggone dadi kepala disenengi andhahane. Yen ana anak buah kasep, pak Sastra yang mung meneng wae, ora nate nyrrengeni. Yen ana anak buahe salah ya ora enggal –enggal dielikake. Ana rejeki padha didum mula anggone dadi kepala ya sempulur.
-----o----
Dinane malem Jemuah, bubar Magrib. Kahanan ing kono sepi. Lumrahe ing wektu mahgrib padha tutup lawang.Sabubare mahgrib lagi padha bukak lawang maneh. Wong-wong padha nindakake sembahyang Mahgrib. Kahanan njaba repet-repet rada peteng. Ora ana kemliwere wong, apa maneh bocah-bocah. Kabeh padha mempen ana jero ngomah. Pancene listrik wis ana , nanging isih pating prenca. Omah gedhe-gedhe dhasar platarane isih amba-amba., mula kahanan sangsaya samun. Ora kaya kahanan ing kutha, lampu listrik pating klencar. Teka gang-gang sing cilik wis padhang. Ora ana bedane awan karo bengi.
Dumadakan ana swara wong bengok-bengok ,”Thuyul…... Thuyul ……!!!”
Wong-wong padha gumrudug teka. Padha pating krenggos. Pating cruwet padha takon, “Endi thuyule …. Endi thuyule ? “
“ Mau ana kene, mlayu ngidul… ,“ sumaure sing nemoni pisanan.
Wong-wong padha clilang-clileng nggoleki. Ana sing ngalor. Ana sing ngidul, ngulon lan ngetan. Nanging ora ana sing nemokake. Kepriye anggone nemokake wong thuyul iku barang alus. Mesthi wong-wong mau padha ora ngerti.
“Wis padha menenga. Mengko dak golekane”, mengkono kandhane mbah Modin. Mbah Modin pancene priyayine wis tuwa. Tur disungkani wong kono. Sejene kuwi yen ana wong sing anake lara panas, ngelu, mules padha nyuwun donga marang mbah Modin supaya anake enggal waras. Sejene ahli ing babagan agama uga bisa meruhi barang-barang sing ora kasat mata.
Mbah Modin banjur nyiapake uba rampe. Golek kepiting banjur ditaleni. Yen taline kenceng tegese thuyule ana. Thuyul iku seneng dolanan kewan. Kepiting banjur dimantrani.
Temenan ora suwe taline kenceng. Mbah Modin siyaga, karo ndonga. Supaya thuyule gelem ngomong kudu disurupake marang bocah liya. Ora suwe ana bocah sing kesurupan.
“ Ayo ngakua, kowe anake sapa ? Yen ora ngaku dak obong”, pitakone mbah Modin marang bocah sing kesurupan.
“Ampun mbah…. Ampun mbah. Kula anake ….. pak Sastra.”
“Oooooo……”, grenenge wong akeh.