Tembung-tembung basa Jawa kang dianggo jeneng bocah ana sawetara. Perlu dimangerteni tembung-tembung : Rini, Wati, Dyah, Estri, iku ateges wadon. Tembung "SU" tegese linuwih, banget, gedhe. Kayata :
Sukardi = linuwih karyane (nyambut gawe), banget anggone nyambut gawe.
Sukarna(o) = linuwih pangrungune.
Sulistya = linuwih rupane (bagus utawa ayune).
Tembung liyane :
Anom = Mudha , Taruna , Timur.
Arane werna = Seta (putih), Kresna (ireng), Jenar (kuning), Wilis (ijo).
Angin = Bayu (pa), Samirana (pa), Indri (pi)=angin semilir.
Ati = Tyas (pa/pi), Prana (pa), Galih (pa)
Ati-ati = Prayitna (pa).
Awas = Waskitha (pa), Sidik (pa), Wicaksana (pa).
Banyu = Tirta (pa), Sindu (pa), Ranu (pa).
Banteng = Andaka (pa), Handaka (pa)
Bapa = Sudarma (pa).
Bares = Jarwa (pa), Sujarwa, Sujarwanta.
Bekti = Satuti.
Begja = Bagya (pa), Subagya (pa)
Bijak (BI), tindake becik = Wicaksana.
Bunder (wutuh) = Purnama (pa), Purnami (pi)
Dhewe = Pribadi (pa), Priyangga (pa).
Duwe kaluwihan = Tiyasa (pa).
Endah = Peni (pi), Raras (pi), Laras (pi) Bagus (pa), Pekik (pa).
Emas = Rukmi(pi), Rukma (pa).
Gagah prakosa = Jarot.
Gaman = Bajra (pa), Braja (pa).
Gawe = Kardi (pa), Karya (pa), Karti (pi), Yasa (pa).
Gunung = Ardi, Hardi, Giri, Himawan, Parwata, Arga.
Geni = Dahana.
Golek = Pardi (pa), Supardi
Impen = Supena (pa).
Kabecikan = Sudarman, Sudarmi
Kaluhuran = Wibawa.
Katara = Katon (pa), Wuryan (pa/pi), Keksi (pi) Conto : Katon Bagaskara, Wuryanta.
Karep = Kapti (pi).
Kawruh = Guna (pa), Sastra (pa), Widya (pi).
Kayangan = Aribawa (pa).
Kendel = Prawira (pa), Nirbita (pa), Nirbaya (pa), Wira (pa), Wirya (pa), Sudira (pa)
Kembang = Sekar (pi), Puspa (pa/pi), Puspita (pi), Kusuma (pa/pi), Padma (pa), Padmi (pi).
Kondhang = Kuncara (pa), Sumbaga (pa).
Kosong = Bondhan (pa).
Kuping = Karna (pa). Conto : Sukarna(o).
Kuwat = Santosa (pa), Parkosa (pa), Prakoswa (pa), Bagas (pa).
Kekuwatan = Daya (pa).
Laku = Laksana (pa), Sulaksana (pa).
Lampu (pepadhang) = Diyan (pa/pi), Pandam (pa)
Lanang = Priya. Conto : Priya Jatmika = Wong lanang kang anteng.
Landhep = Sutikna (pa), Sutiksna (pa).
Langgeng = Satiti (pi)
Legi = Artati (pa), Hartati (pi), Manis, Sarkara (pa).
Lestari = Widada (pa), Lestari (pi),
Lintang = Lintang, Sudama (pa), Kartika (pi)
Linuwih = Sudibya, Sudigbya.
Manembah = Astuti.
Mega = Mega, Ima (pi), Irawan (pa).
Menang = Jaya (pa), Unggul (pa).
Mula = Marma (pa), Marmi (pi), Sumarma (pa).
Murid = Siswa, Siswaya, Susiswa.
Murid pandhita = Puthut (pa)
Nalar = Budi (pa)
Ndeleng = Mulat (pi)
Nepsu = Bramantya (pa)
Ngati-ati = Yitna, Prayitna, Yatna, Suyatna, Wiweka (pa).
Niyat = Esthi (pi)(uga ateges gajah).
Nuli = Saksana (pa), Tandya (pa), Sutandya.
Pandhita = Sutapa (pa)
Pangkat = Drajat (pa), Sudrajat (pa).
Pahlawan = Wira (pa)
Pathi = Sari (pi)
Peparinge Gusti = Nugraha (pa).
Perang = Yudha,
Pinter = Widagda (pa), Wignya (pa), Gunawan (pa), Nimpuna (pa).
Pinunjul = Sudibya (sekti banget).
Piranti = Pandaya (pa).
Prajurit = Sena (pa)
Premana = Susmana (pa)
Ratu = Aji (pa), Indra (pa)
Rembulan = Wulan, Candra, Sasangka, Sitoresmi, Tengsu.
Sampurna = Paramitha (pi)
Sedhih = Wiyoga (pa).
Sekti = Digdaya (pa), Santika (pa)
Segara = Samodra, Arnawa.
Seneng = Asmara
Sesotya = Retna (pi), Marjan (pa), Kumala (pi), Inten (pi)
Setia (temen) = Setyana (pa), Setyawati (pi)
Sirah = Murda (pa), Murdani (pa).
Slamet = Slamet, Rahayu, Rahajeng, Wilujeng (pi), Yuwana (pa), Raharja (pa), Basuki (pa)(uga ateges ratuning naga), Yana (pa).
Sorot = Sunar (pa/pi), Cahya (pa/pi), Praba (pa/pi), Sunu (uga ateges putra),Dipa (pa), Suteja (pa)
Srengenge = Aditya, Raditya, Baskara, Bagaskara, Diwangkara, Surya (pa), Ari (pa/pi), Haruna (pa), Aruna (pa).
Sugih = Sardana (pa), Sugiyarta, Sugiharta (tegese sugih dhuwit).
Supaya = Supadi (pa), Supadya (pa).
Tapa = Brata (pa), Subrata.
Tanpa cacad = Nirmala (pi).
Tembang = gita , gitaya (pa).
Teguh = Teguh (pa), Kukuh (pa).
Terang = Pramana (pa), Susmana (pa)
Teka = Prapta (pa), Prapti (pi), Suprapta.
Temen = Sayekti (pi), Sanyata (pa), Satya, Setya (pa,pi)
Tuladha = Palupi (pi), Sudarsana (pa), Darsana (pa), Lukita (pa).
Udan = Riris (pi).
Urip = Satmaka (pa)
Hyang = Dewa
Wangi = Arum (pi, Ambar (pi)
Warah = Warsita (pa), Wursita (pa), Wasita (pa)
Waras = Waluya (pa)
Wengi = Ratri (pi).
Widadari = Apsari (pi), Hapsari (pi), Dewi (pi).
Wong = Jana (pa), Sujana (wong kang linuwih)(pa), Sarjana (wong sing pinter)(pa), Nara (pa)
Tembung Wilangan :
Eka = siji.
Dwi = loro.
Tri = telu.
Catur = papat.
Panca = lima.
Sad = enem.
Sapta = pitu.
Astha = wolu.
Nawa = sanga
Dasa = sapuluh.
Jeneng Wayang kang kalumrah kanggo ing jeneng :
Andhini = sapi titihane bathara Guru.
Bima = Sena , Satriya panenggak Pandhawa.
Dananjaya = Satriya panengah Pandhawa (Arjuna).
Gunawan Wibisana = satriya ing Ngalengkadiraja.
Ismaya = Semar.
Kresna = Ratu ing negara Dwarawati.
Pandhu = Ratu ing negara Hastinapura.
Permadi = Satriya panengah Pandhawa (Arjuna).
Prawirayudha = Kendel ing paprangan.
Setyawati = Garwane prabu Narasoma.
Wisnu = ratuning dewa.
Yudisthira = Pambarepe Pandhawa.
Jeneng kang kaprah keprungu :
adyaksa = jeksa, jaksa.
aditya = srengenge.
Agung Laksana = Laku kang gedhe.
ajeng = 1. ayu 2. ratu.
ambar = ganda wangi
Amini Kanthi Puji Rahayu = Diamini kanthi puji slamet.
ananta = tanpa wasana, tanpa pungkasan
andaka = banteng.
andika = 1. kandha, celathu 2. kowe.
anindita = tanpa cacad.
anindya = linuwih, pinunjul.
apsari = widadari.
ardi = gunung.
Ardi Nugraha = Kanugrahan kang gedhene sagunung.
ari = 1. adhi 2. srengenge.
aris = 1. tanpa sulaya 2. sareh.
arya (harya) = sebutane para luhur.
aryana (haryana) = budi, pikiran.
arsaya (harsaya) = bungah, seneng.
arjana (harjana) = njangka, ngudi.
arja = 1. reja 2. slamet.
arka = srengenge.
arnawa = segara.
artati = gula, legi.
Arum Ambarsari = Pathine kembang kang ngganda wangi angambar-ambar.
asmara = sengsem, tresna.
astuti = nyembah, memuji.
badra = 1. kabegjan, becik banget 2. rembulan.
bajra = 1. inten 2. tumbak kang landhepe lima 3. bledheg.
bagas = waras, ora lelaranen.
bagaskara = srengenge.
bakti = pakurmatan , setya tuhu.
banu = sorot, srengenge.
barata = 1. peperangan 2. ratu ing Ayodya.
baskara = srengenge.
basuki = slamet, rahayu.
baswara = sumorot, gumebyar.
besus = 1. sarwa resik, becik 2. seneng macak.
Bambang Susatya = Putrane pandhita kang temen setya.
budi = pikir.
budiman = sugih pamikir, pinter.
bramantya = nepsu banget.
candra = rembulan.
cahya = 1. warnaning sorot 2. kamulyan.
Candrakirana = Bulan yang bersinar.
citra = tulisan, gambaran, wangun.
dahana = geni.
danu = 1. kebo 2. gandhewa.
danuja = linuwih.
danurdara = satriya sekti.
Damarjati Supajar = Sejatine obor (pelita) kang linuwih padhang.
darpita = kendel banget.
darsana = conto.
Daru Suprapta = Cahya kang linuwih tekane.
dewi = dewa wadon, widadari.
dibya = linuwih, pinunjul.
digdaya = menangan, sekti.
diyan = piranti kanggo gawe pepadhang.
dipta = sorot.
dira = kendel, wani.
dirga = dawa.
duhita = putri, endah.
endra = ratu.
estri = wadon.
jaya = 1. menang 2. kuwasa 3. begja.
janardana = bathara Wisnu.
juwita = putri.
jarot = 1. serate asem 2. kengkeng, kuwat.
Gagat Rahina = Bocah kang laire esuk.
garjita = bungah banget.
garini = bojo.
gita = tembang, kidung.
gitaya = tembang, kidung.
Giri Susena = Gegedhuging prajurit kang kaya gunung.
Gunawan Wibisana = Satriya Ngalengka kang ngegungake kautaman.
gurit = 1. tulisan 2. kidung.
himawan = gunung.
Indri = angin semilir.
Inten Susena = Manggalaning prajurit kang kaya sesotya.
iswara = ratu, bendara.
kanya = prawan.
kardi = gawe.
karna = kuping.
Katon Bagaskara = Terlihat bagaikan matahari.
kirana = sorot, cahya.
kumala = inten.
Koswa lalita = prajurit kang endah.
Kusumaatmaja = Putrane pak Kusuma. Kusuma = kembang.
Narasoma = Wong sing rupane kaya rembulan baguse.
laksana = 1. kabegjan 2. laku.
laksita = laku, laku tapa.
laksmana = kabegjan.
laksmi = endah.
laksmiwati = endah banget, begja banget.
lalita = endah, ayu.
lelana = lelungan, mider-mider.
lestari = ajeg ora owah, kaya mau-maune.
listya = ayu, endah, bagus.
lukita = tetembungan, karangan.
manohara = 1. endah, nengsemake 2. memalad sih.
marsudi = ngudi, nggegulang supaya bisa.
marta = lembah manah, sareh.
murdaka = sirah, pemimpin, pengarep.
mursid = utama uripe.
mursita = guneman, kandha.
murcita = guneman, kandha.
nareswari = garwane ratu, ratu putri.
nimpuna = pinter, wasis.
nindya = linuwih, pinunjul.
nirmala = tanpa cacad, suci.
padma = kembang terate.
pajar = padhang.
pambudi = 1. bebuden 2. anggone ngudi.
pandaya = 1. juru misaya iwak 2. piranti.
pandam = 1. pepadhang, diyan.
parameswari = 1. ratu putri 2. garwane ratu.
paramita = kasampurnan.
parman = sih kawelasan.
Pekik Arga Dahana = Gunung geni kang bagus rupane.
pudyastuti = pangaji-aji, panembah.
puji = donga, pangarep-arep supaya ...
Puji Astuti = Donganing panembah.
purnama = rembulan kang wutuh.
purwa = wiwitan.
purwaka = 1. biyen, dhisik 2. bebuka.
puspa = kembang.
puspita = kembang.
Purnamengati = Ati kang wutuh kaya rembulan.
purwita = meguru.
praba = sorot, cahya.
Prabawa = 1. kaluhuran 2. kasekten 3. daya kang metu saka kaluwihan.
Prabandari = cahya sumunar kang nembe ndhadhari.
prabu = 1. bendara, panggedhe 2. ratu.
pradapa = lung enom, pupusing godhong.
pradipta = pepadhang, diyan.
prapta = tekan, tutug, teka.
prasetya = saguh bakal setya tuhu.
prawira = kendel.
priyambada = tembung pangarih-arih.
raden = sebutan para dharahing ratu.
raditya = srengenge.
Rahadyan Yamin = Raden Yamin(arane gelar)
Rahardi Ramelan = Ra (gelar pakurmatan) Gunung kang laire ing wulan Ramadan.
Rahayuningati = Rahayuningtyas =Slamet sajroning ati.
rangga = pangkat saemper asisten wedana.
rara = prawan.
raras = laras.
reni = wadon.
respati = 1. ngresepake ati 2. patut.
retna = 1. inten 2. sing endah dhewe 3. sebutane putri.
Retno Dumilah = mutiara yang bersinar
riris = udan.
sayaka = panah.
samodra = segara.
santi = 1. sareh, tentrem, raharja 2. donga pepuji 3. kekidungan.
sardana = sugih.
sari = 1. asri, endah 2. endah.
sarjana = wong sing pinter.
sarju = condhong atine.
sasangka = rembulan.
sasmita = 1. polatane praen 2. ngalamat, semu.
sasmaya = becik, endah, suci.
satiti = langgeng, tetep, ora pegat.
satmaka = 1. tunggal nyawa 2. urip, nyawa.
satriya = wong luhur, prajurit luhur.
sayaka = panah.
Selo Sumarjan = Selo (pangkat padha karo camat), Sumarjan = Mutiara yang indah.
Setyawati = wong wadon kang temen setya.
sitaresmi = rembulan.
siwi = anak, sengsem, sowan.
sudama = lintang.
sudana = 1. loma banget 2. sugih banget.
sudarma = 1. becik atine 2. bapa.
sudarman = kabecikan.
sudi = kalawan sarjuning ati, gelem ngrahapi.
sudibya = 1. sekti banget, 2. pinunjul, linuwih.
sudira = kendel banget.
sudyana = sudi, tulus.
sujana = wong pinter.
sujita = turune wong linuwih.
Sugeng Suprawata = kaya gunung kang gedhe lan tansah slamet.
Suharta = linuwih artane (sugih).
Sukaca = Kaca (paesan) kang linuwih.
sukarja = luwih bungah.
suka wibawa = bungah-bungah, seneng-seneng.
sukra = Jemuwah.
sulaksana = ngalamat becik, luwih slamet.
sulistya = bagus (ayu) banget.
suluh = obor, dilah, sorot, padhang, pabarisan.
sumantri = patih, mantri utama.
sumirat = kumepyur, sumawur, sumorot, gumebyar, kaya madu.
surastri = widadari.
susetya = setya tuhu.
susmana = premana, terang.
susmaya = teja, luwih, suci.
surti = ngati-ati sarta setiti.
sutapa = pandhita.
suteja = sumunar, sumorot, endah banget.
sutikna = landhep banget.
sutiksna = landhep banget.
suwanda = awak.
suwarna = 1. emas 2. endah banget.
suwignya = pinter banget.
suwita = ngenger, ngabdi.
Sumirat = Bersinar.
Sutiyasa = Nduweni daya kaluwihan kang gedhe banget.
suyasa = omah, gedhong.
suyud = asih, sumarah, lulut marang.
tamara = gamelan.
teguh = kukuh.
timur = enom, nom-noman.
udaya (hudaya) = 1. segara 2. pletheking srengenge 3. munggah, mumbul.
wardaya = ati.
wibawa = kaluhuran, kamulyan.
wicaksana = 1. awas, 2. waskitha, 3. bisa nganggo budine klawan bener.
wida = boreh, pupur, wewangi.
widada = tulus slamet, lestari slamet.
widagda = pinter.
widayaka = 1. wong kang mranata, 2. wong pinter.
widayat = sih pitulunganing Gusti Allah.
widasari = boreh wangi.
widura = pinter, wicaksana.
widuri = bangsane inten.
widya = kawruh, kawicaksanan.
widyastuti = pangabekti, pepuji.
wijaya = menang, sekti.
wijayanti = menang.
wilapa = kidung.
wilujeng = slamet.
winardi = diterangake, ditegesi.
winarna = diterangake, ditegesi, dicritakake.
wira = prajurit, kawasa, sareh, tatas, senapati, prawira, priyayi.
wirya = kendel, kuwasa, mulya.
wiryawan = kendel, kuwasa, mulya.
Wiradi = pahlawan sing luhur.
Wiranta = Muga dadia pahlawan.
wismaya = gumun, ngungun.
wiyata = piwulang.
wiyoga = sedhih.
Wresniwira = Pahlawan bangsa Wresni (Setyaki)
Wulandari = Bulan yang baru terbit.
wursita = gunem, crita, rasa pangrasa.
yatna = ngati-ati.
yekti = 1. temen 2. nyata.
yitna = ngati=ati.
yogi = pandhita.
yuwana = slamet, rahayu.
Yuwana Sudarsana = Conto kang linuwih slamet.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar