Senin, 04 Mei 2020

GUMINTÉ (GEMEENTE) SOURABAJA



Wong Surabaya ngarani gemeente iku “guminté”. Kepriye sejarahe guminte Surabaya ?
Nalika taun 1903 pamarentah Walanda nglairake undhang-undhang desentralisasi (Decentralisatie Wet 1903) , Residen Surabaya banjur ngedegake guminte. Gemeente yaiku paprentahan kutha kang otonom. Otonom tegese pamarentah kutha wajib ngurusi lan ngragadi apa kang dadi kaperluwane kutha kasebut.
Gemeente Soerabaja didegake tanggal 1 April 1906. Pengarepe (kepala) Gemeente diarani  “burgemeester”. Burgemeester kang sepisanan yaiku Mr. A. Meyroos (1916-1921). Gemeente Surabaya disyahake liwat Staatsblad No. 149 taun 1906.
Ing staatsblad No. 149 taun 1906 diandharake yen Gemeente Soerabaja nduweni kuwajiban –kuwajiban:
1.      Ngrawat, ndandani, lan nggawe dalan umum, lapangan, pekarangan, taman lan tanduran , kali, sumur, plang dalan, dham, wc umum, belehan kewan lan pasar.
2.      Nyiram dalan, njupuk uwuh (sampah) lan dalan-dalan. Jalaran dalan-dalan  isih akeh sing wujud lemah mula yen ketiga kudu disiram supaya bleduge ora mabul-mabul. 
3.      Nganakake penerangan dalan.
4.       Ngurusi brandweer utawa pemadham kebakaran.
5.      Ngrumat lan nggawe makam anyar. Becik sing awujud makam Walanda (kerkhof), utawa makam wong bumi. Gemeente nduweni wewenang ngangkat lan nglereni pangurus makam sarta nggawe aturan kang ngenani makam.


Gemeenteraad.
Kanggo nglancarake lakune paprentahan pamarentah uga adeg Gemeenteraad. Gemeenteraad  iku kaya dene Dewan Perwkilan Rakyat Kota. Gampangane DPR e kutha Surabaya. Miturut Staatsblad No. 149 taun 1906 , Gemeenteraad Surabaya nduweni nggauta wong 23. Golongan Eropah 15, wong bumi 5, lan Cina (Timur Asing) 3. Sanajan cacahe wong Eropah mung sethithik nanging nduweni wakil sing paling akeh. Gemeenteraad nduweni kuwajiban ngawasi, menehi usulan lan tetimbangan marang gemeente ngenani pambangunaning kutha Surabaya. Periode awal gemeenteraad isih durung pilihan, mung dipiji saka pamarentah. Taun 1909  lagi dianakake pilihan.
Taun 1923 Gemeente Surabaya nembe nduweni gedhong Stadshuis utawa Bale Kota. Bale Kota Surabaya mapan ana ing Ketabang kaya kang bisa dideleng saiki iki. Sadurunge iku gemeente Surabaya ngantor ana ing Willemsplein (Jembatan Merah) dadi siji karo kantor karesidenan Surabaya.


Wilayah administrasi.
Struktur peprentahan sing ngisor dhewe yaiku Wijk utawa lingkungan lan desa. Wijk ditetuwani Wijkhoofd utawa Wijkmeester dene desa ditetuwani lurah. Distrik Kotta Soerabaja kedadean saka 22 wijk lan 353 desa. Wijk iki ngurusi warga Walanda lan Cina (Timur Asing) dene wong bumi diurusi dening desa (dessa-bestuur) sing dadi tanggung jawabe bupati. 



Jenenge wijk nalika samana:
A  Kebalen, B Pesapen, C Krembangan, D Boomstraat, E Bergwars Straat, F Pangong, G Pangong, H Pangong, I Kapasari, J Kampoeng Baroe, K Ampel, L Marine Etablissement, M Marine Etablissement, N Tjantian, O Tjantian, P Kalie Anjar, R Plampitan, S Krambangan, T Bandar Genteng, U Ketabang, V Groedo, W Embong Malang, X Peneleh, Y Tambaksarie, Z Boeboetan.
 Gambar 1 : Kantor Bale Kota utawa Stadhuis.
Gambar 2, 3, 4 : lambang kutha Surabaya.

Sumber:
Basundoro FIB, Urbana Historia, 20 jan 2013.

Tidak ada komentar:

Pengikut

Matur Nuwun ...