CANDHI SANGGRAHAN.

 Candhi Sanggrahan mapan ana ing dhukuh Sanggrahan Lor, desa Sanggrahan, kecamatan Bayalangu (Boyolangu), kabupaten Tulungagung. Panggonan iki karo candhi Gayatri ora adoh kira-kira mung telung kilometer.

Ora ana cathetan kang gamblang ngenani candhi iki. Ing pangira-ira candhi iki candhi “wanua” utawa “watak” yaiku candhi kang didegake lan dianggo dening masyarakat sakiwa tengene kono. Mung wae kena dipesthekake yen candhi iki gaweyan jaman Majapait. Negarakretagama mung ngemot Prabhu Hayam Wuruk nate nginep ing Bayalangu lawase telung bengi, yaiku ing pupuh 19 : 1. Unine :

eñjiɳ ryyankatiraɳ narendra datn anhinep i bhayalanö tigaɳ kulm,  sah sankerika taɳ kedu dawa rame janapada kahalintanan huwus,
Tegese : esuk tindake Sang Narendra teka ing Bayalangu nginep telung bengi, tindake saka kono menyang Kedung Dawa, Rame , lan wus kaliwatan Janapada

Tembung “nginep” ing Negarakretagama padha tegese karo “masanggrah”.  Dene tembung “sanggraha” dhewe ing basa Sangskerta miturut CF Winter ateges : mengku, pasanggrahan, semah, paring, angge, enggen. Dene miturut L Mardiwasito tegese : 1 (per)himpunan,( per)kumpulan, kelompok, massa, banyak, jumlah besar, pengumpulan, penyimpanan. 2 pernaungan, perlindungan, penerimaan, (per)jamuan, suguhan, persiapan, pemberian. Kanthi nginepe prabhu Hayam Wuruk ana ing desa  kono, mula desa kono banjur dijenengake “Sanggrahan”.

Ukuran candhi ujure 12,16 m, alange 9,05 m lan dhuwure 5,86 m, madhep ngulon. Candhi iki digawe saka watu andhesit (watu item), isene (tengahe) bata. Adege candhi ana ing sadhuwure plataran kang ana pondhasine  bata mubeng.  Dhuwure pondhasi kira-kira 1,5 m. Dadi candhi iki manggon ing papan kang luwih dhuwur tinimbang papan liyane. Ing candhi iki wis ora ditemokake reca. Ing sikiling candhi ana ukiran gambar macan, mubeng. Ing awake candhi ana panil-panil sing ora ana ukirane. Bokmanawa wae kalebu candhi sing durung rampung (unfinished temple).

Ing wektu dina iki candhi Sanggrahan lagi wae didandani (renovasi) dening Balai Purbakala.